Historia Krymu do prostych nie należy. Do kogo należał półwysep na przestrzeni dziejów?

Krym był na przestrzeni wieków zamieszkiwany przez wiele ludów i narodów. Ze względu na swoje położenie był też terenem wielu konfliktów. Ostatnio kwestia Krymu wraca w rozmowach pokojowych mających doprowadzić do zakończenia rosyjskiej agresji na Ukrainę. Przypominamy historię Krymu.

Publikacja: 30.04.2025 14:39

Krym przez wieki był terenem wielu konfliktów

Krym przez wieki był terenem wielu konfliktów

Foto: solo122 / Adobe Stock

W piątek 25 kwietnia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyznał w rozmowie z mediami, że Krym należy do Ukrainy. Wcześniej został skrytykowany przez prezydenta USA Donalda Trumpa za to, że nie chce oddać Rosji półwyspu w ramach porozumienia prowadzącego do zakończenia wojny.

W sobotę 26 kwietnia, w dzień pogrzebu papieża Franciszka, doszło w Watykanie do spotkania Donalda Trumpa z Wołodymyrem Zełenskim. W niedzielę w rozmowie z dziennikarzami Donald Trump przyznał, że w trakcie sobotniego spotkania krótko poruszono kwestię Krymu. Zaznaczył, że jego zdaniem Zełenski jest w stanie oddać półwysep w zamian za pokój.

Historia Krymu: Starożytność

Krym to półwysep położony między północną częścią Morza Czarnego a zachodnią częścią Morza Azowskiego. Łączy się ze stałym lądem jedynie wąskim Przesmykiem Perekopskim. Powierzchnia Półwyspu Krymskiego wynosi ok. 27 tys. km2.

Czytaj więcej

Radosław Sikorski: Ukraina nie walczyła o Krym, ale USA zapominają o jednym

Najstarsze ślady obecności człowieka na Półwyspie Krymskim pochodzą sprzed ok. 100 tys. lat. Znaleziono je w jaskiniach Kiik-Koba i Czokurcza.

Pierwszym znanym z nazwy ludem zamieszkującym Krym byli Kimeryjczycy, będący prawdopodobnie ludem trackim, który należał do grupy wymarłych ludów indoeuropejskich. Ostatnie ślady obecności Kimeryjczyków na tym terenie pochodzą z VI w. p.n.e. Drugim ludem autochtonicznym na Krymie, a dokładnie w jego południowej części, byli Taurowie – lud irański. To od ich nazwy Krym bywał określany Tauryką lub Taurydą.

W VII w. p.n.e. rdzennych mieszkańców Półwyspu Krymskiego wyparli Scytowie, lud pochodzenia irańskiego. Jednocześnie VII i VI w. p.n.e. to także czas greckiej kolonizacji Krymu. Najstarszą i najważniejszą kolonią został Pantikapajon (obecnie Kercz). W połowie V w. p.n.e. doszło do zjednoczenia kolonii greckich i utworzenia Królestwa Bosporańskiego, które w I w. p.n.e zostało uzależnione od Rzymu. Wcześniej, w III-II w. p.n.e. Scytowie zostali wyparci przez pochodzących ze wschodu Sarmatów. W stepowej części Półwyspu Krymskiego zjednoczyli się z miejscową ludnością i utworzyli własne państwo. To jednak już wkrótce zostało podbite przez króla Pontu, Mitrydatesa VI Eupatora.

Historia Krymu: Od średniowiecza do XIX wieku

W II połowie VI w. na krótko Krym opanował związek wojowniczych plemion ałtajskich – kaganat Turkucki. Z kolei pod koniec VII w. wtargnęli tu Chazarowie. Ich panowanie trwało dwa wieki. Pod koniec IX wieku Krym wrócił pod władanie Bizancjum. Jednak już wcześniej, na przełomie VIII i IX w., rozpoczęły się najazdy Rusi Kijowskiej na Krym. Pod koniec X w. Włodzimierz I, wielki książę kijowski, rozszerzył swoje panowanie aż do Krymu.

Ok. 1240 r. Krym opanowany został przez Mongołów i włączony do Złotej Ordy. Ta rozpadła się w 1427 r., w wyniku czego powstał m.in. Chanat Krymski. Ten w 1475 r. przyjął zwierzchnictwo Imperium Osmańskiego. Trwało ono do 1774 r., kiedy Rosja zmusiła Imperium Osmańskie do zrzeczenia się zwierzchności nad Chanatem Krymskim. W 1783 r. Katarzyna II ogłosiła przyłączenie Półwyspu Krymskiego do Rosji. W latach 1853-1856 Półwysep Krymski stał się głównym terenem działań w wojnie krymskiej między Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim. Pod koniec XIX w. znacząco wzrosła liczba mieszkańców Krymu. Osiedlało się tu coraz więcej Ukraińców.

Czytaj więcej

Zwycięski uśmiech Władimira Putina. USA i Rosja mają handlować cudzymi terytoriami

Historia Krymu: XX i XXI wiek

W 1917 r., po przewrocie bolszewickim, doszło do powstania Krymskiej Republiki Ludowej proklamowanej przez Tatarów krymskich. W tym samym roku Ukraińska Centralna Rada przyłączyła do siebie trzy północne powiaty Krymu. W 1920 r. cały Krym zajęli bolszewicy, którzy w 1921 r. powołali Krymską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką.

Półwysep Krymski w czasie II wojny światowej – od września 1941 r. do lipca 1942 r. – był zajęty przez wojska niemieckie. W maju 1944 r. Krym został zdobyty przez Armię Czerwoną. W tym samym roku przeprowadzono wielką akcję wysiedlenia Tatarów krymskich do sowieckich republik Azji Środkowej. Miejsce Tatarów krymskich zajęli osadnicy rosyjscy.

W 1946 r. zlikwidowano Krymską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, a w jej miejsce powołano obwód krymski wchodzący w skład Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Obwód ten w 1954 r. władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) przekazały Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Był to swego rodzaju prezent z okazji 300. rocznicy ugody perejasławskiej, która poddawała Ukrainę władzy cara Rosji.

W 1991 r., po rozpadzie ZSRR i ogłoszeniu niepodległości Ukrainy, przyjęto deklarację suwerenności Krymu od Ukrainy. Krym stał się w obrębie Ukrainy autonomicznym terytorium.

W marcu 2014 roku Krym został zaanektowany przez Rosję na skutek interwencji zbrojnej oraz referendum w sprawie statusu terytorium półwyspu. Wyniki referendum nie zostały uznane przez większość państw.

W piątek 25 kwietnia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyznał w rozmowie z mediami, że Krym należy do Ukrainy. Wcześniej został skrytykowany przez prezydenta USA Donalda Trumpa za to, że nie chce oddać Rosji półwyspu w ramach porozumienia prowadzącego do zakończenia wojny.

W sobotę 26 kwietnia, w dzień pogrzebu papieża Franciszka, doszło w Watykanie do spotkania Donalda Trumpa z Wołodymyrem Zełenskim. W niedzielę w rozmowie z dziennikarzami Donald Trump przyznał, że w trakcie sobotniego spotkania krótko poruszono kwestię Krymu. Zaznaczył, że jego zdaniem Zełenski jest w stanie oddać półwysep w zamian za pokój.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
historia filozofii
Sokrates i sofiści: pomieszanie słów
Historia świata
Jak Sokrates został skazany na karę śmierci. Cykuta godna filozofa
Historia świata
„Niewola awiniońska”. Jak papieże nie odwiedzali Rzymu
Historia świata
Metro, czyli dzieje rozwoju komunikacji miejskiej
Historia świata
Ukraińscy bracia w powstaniu warszawskim. Historia jak z „Szeregowca Ryana”
Materiał Promocyjny
Lenovo i Motorola dalej rosną na polskim rynku
OSZAR »